Politibudsjettet 2023 er det dårlegaste sidan 2005

Svært mange politidistrikt må halda stillingar ledige for å få budsjetta i balanse. Min kunnskap og erfaring som forbundsleiar i 21 år og som leiar i politiet 10 år, kan kun finna eit år som har vore like alvorleg i høve til budsjett.

I 2005 sa den svært lojale og dyktige politidirektøren Ingelin Killengren til Aftenposten at «politibudsjettet er heilt på grensa til det forsvarlege». Dette var heilt i samsvar med Politiets Fellesforbund sine innspel til Stortinget sitt arbeid med revidert budsjett.

Resultatet vart at Framstegspartiet fremja sak om tilleggsløyving på 500 millionar kroner som skulle gå til «frie driftsmidlar» til politidistrikta. Dette vart vedteke som ein vekst som skulle vidareførast som ein fast auke.

Politiforum nummer 1 i 2023 har godt fokus på politibudsjettet 2023, og Roger Bjerke stadfestar at Politidirektoratet er bekymra for at stramme budsjett vil føra til kutt i stillingar. Min spådom er at dette vert ein betydeleg utfordring utover i 2023. Mange vil nok lena seg på langvarig erfaring frå økonomistyring i politiet, som syner at det «ordnar seg alltid».

Regjeringa har varsla meir pengar til politiet på revidert budsjett i juni, og det er nokså uvanleg at det vert signalisert mange månadar før det reviderte budsjettet vert lagt fram.

Eg er ikkje optimist

Trass i dei klare signala er eg ikkje optimist. Det er ingen ting i det politiske ordskifte som tyder på at politikarane har teke innover seg utfordringane som politiet står i på kort og lang sikt. Ei regjering som skal forhandla fram budsjett med SV vil ikkje løysa desse utfordringane.

I det alternative budsjettet til Høgre var det heller ingen positive signal, tvert om, der låg det mindre pengar til politiet.

Politiet har vore underfinansiert i mange år, som også mange andre offentlege etatar kan ein lett hevda.

Samfunnsoppdraget til politiet er avgjerande i eit velfungerande demokrati , for at folk skal oppleva at dei lever i ein rettsstat.

Med det bakteppet me har med krig i Europa, store utfordringar med organisert kriminalitet, rus- og psykiatriutfordringar som påverkar politirolla, og ikkje minst stort behov for å auka digitaliseringa, er det ikkje forsvarleg å redusera handlingsrommet til politidistrikta. Den nasjonale trusselvurderinga synleggjer godt utfordringane.

Dei siste åra sin krisehandtering har synt at politiet ikkje er ein beredskapsetat som kan handtera kriser åleine, men er totalt avhengig av at andre kjem inn og utfører politioppgåver. Store områder og mange kommunar har ingen aktiv politipatrulje som er på vegen 24/7, men har beredskapsvakt.

Etterforsking av store og mellomstore saker har aldri kravd meir ressursar, og mange opplever at det er økonomien som styrer om etterforsking skal prioriterast.

IKT-utviklinga i politiet går for sakte, det er nok av dokumentasjon på behovet for store løft og satsing på utskifting av politiet sine eigne system og ikkje minst nye publikumsløysingar.

Satsinga på droner opnar opp for nye måtar å jobba på, men det vil også krevja mykje meir ressursar framover.

Nettpatruljene har vore ein stor suksess i mange distrikt, her må det satsast endå meir i åra framover. Det må vera eit mål innan kort tid å etablera digital(e) politistasjon(ar).

Etaten må settast i stand til å handtera mengda av digitale spor. Og ikkje minst må me fylgja opp dei viktige og gode politiske signala om meir synleg og lokalt tilstadeverande politi, men ikkje i form av fleire bygningar eller nye passkontor. Det er feil bruk av pengar.

Høg tillit er ein vesentleg faktor

Alle som meinar noko om politipolitikk, er oppteken av å ha eit politi med høg tillit hos folket. Dette er ein vesentleg faktor for å lukkast med politirolla i eit demokrati.

Dersom me skal snu trenden med synkande tillit til politiet, må politikarane ta sin del av ansvaret og sørga for både bemanning, utstyr og teknologisk utvikling som fører til at ein kan levera på samfunnsoppdraget.

For å synleggjera utfordringa, kan eg ta utgangspunkt i mitt ansvarsområde. Sogn og Fjordane må i 2023 redusera talet på politistillingar med 10 prosent, sjølv om dei overordna signala er å styrka lokal synlegheit og tilstadevering ute i alle kommunar. Me må gjera det motsette av politiske føringar.

Dette er ikkje ein konsekvens av at geografien vert nedprioritert for å styrka Bergen eller dei funksjonelle driftseiningane. Realiteten er at GDE Bergen må «blø mest», og det må gjennomførast store kutt hos dei funksjonelle einingane.

Dette er berre ein illustrasjon på det mange står i. Min bekymring er at me bryt ned mykje av det me har bygd opp via politireformen, særleg sterke, gode fagmiljø som står i fare for å smuldra opp.

Politikarane og øverste fagleing må få ein felles forståing av balansen mellom sterke sentraliserte fagmiljø og styrkinga av den lokale tilstadeveringa av politiet. Det må vera ja takk begge deler.

Når ein står i ein krevjande budsjettsituasjon, er det endå viktigare at faglege vurderingar vert vektlagt i prioriteringane. I dag er det ein utfordring at Senterpartiet sin nostalgi og tru på at alt var betre før får styra over politifaglege vurderingar. Opning av nedlagte passkontor og politistasjonar er framleis god Sp-politikk, men stikk i strid med politifaglege råd og all sunn fornuft.

Eit dårleg politibudsjett vert endå dårlegare av politisk detaljstyring. Etaten samla sett har no ein viktig jobb med å synleggjera konsekvensane og tydleg få fram kva ein må nedprioritera fram mot revidert budsjett i juni.

Det har aldri vore viktigare enn no og dei neste åra å styrka politiet sin rolle og moglegheit til å løysa sitt samfunnsoppdrag. Politiet har ein viktig rolle som stabilisator i urolege tider.

--

Har du et eksempel på konkrete konsekvenser av dårlig politiøkonomi? Da vil vi gjerne høre fra deg. Kontakt journalist Oda Aarseth på oda@pf.no eller 920 51 545 - gjerne via Signal.